We leverden een kleine bijdrage in de oplossing van een grote pandemie

Wat komt er kijken bij het leiden van de dagelijkse praktijk van de corona-organisatie? Wat betekent werken in een crisis wat later een langdurige (crisis)situatie blijkt te zijn? En welke invloed heeft dat op persoonlijk vlak? We vragen het aan programmamanagers Annemiek van den Elshout en Marcel de Lusenet.

Wat was jullie bijdrage aan de bestrijding van de coronapandemie?

Annemiek: Ik werkte voor corona als projectmanager bij GGD West-Brabant en samen met collega’s Ina Klingenberg en Ineke Welschen richtte ik het programmateam Corona Next Step in het eerste coronajaar op. Je kunt het je nu al bijna niet meer voorstellen, maar een groot deel van het eerste jaar was er nog geen zicht op een (gedeeltelijke) uitweg uit de pandemie: het coronavaccin.

Marcel: Op het moment dat het coronavaccin wél beschikbaar was, kwam ik het team als tweede programmamanager versterken (Ina en Ineke vervulden inmiddels een andere rol binnen de regionale GGD, red.). Met mijn commerciële achtergrond heb ik een bijdrage kunnen leveren aan een zo efficiënt mogelijke uitvoering van het vaccinatieproces in West-Brabant.

Annemiek: Het was nodig dat jij en andere collega’s met die blik naar het vaccinatieproces kwamen kijken. In mijn beleving leek vaccineren in die tijd een toverwoord, alle focus ging er naartoe. Logisch, maar zaken als testen, bron- en contactonderzoek en een goede administratie en telefonie bleven belangrijk. Gelukkig kon ik me daar sinds jouw komst weer op focussen. Dat bleek een mooie rolverdeling én we vullen elkaar aan als sparringpartners.

Dat kan ik me goed voorstellen, hoe nemen jullie belangrijke beslissingen?

Marcel: Samen hebben we de eindverantwoording voor alles wat met corona te maken heeft. In de praktijk staan we ondanks onze rolverdeling naast elkaar, maar ieder met een andere pet op. Het geeft rust om belangrijke beslissingen samen te kunnen nemen.

Annemiek: Ja, het is soms lastig om besluiten te moeten nemen zonder volledige informatie. Omdat dit de eerste pandemie van deze omvang en van deze duur is, is het ook een uitdaging om in de toekomst te kijken. Je werkt aan de bestrijding van een pandemie die de hele wereld bezighoudt. Op regionaal niveau hebben onze beslissingen invloed op alle inwoners en dat delen Marcel en ik samen.

Waren belangrijke beslissingen vooral lastig of genoten jullie ook van je rol?

Marcel: Humor relativeert. Dat was bij het nemen van belangrijke beslissingen soms nodig en bracht plezier in het werk. We zien elkaar als sparringpartner én maatje, al verschillen we soms ook weleens van mening. Bijvoorbeeld over de manier of het moment van afschalen wanneer het aantal besmettingen afnam.

Annemiek: Professionele meningsverschillen, noem ik dat. Door toch met een brede blik naar de situatie te kijken, kwamen we uiteindelijk steeds tot een gezamenlijk besluit. We kregen van de organisatie veel vrijheid en namen dat ook.

Waar hebben jullie je het meest over verbaasd?

Marcel: Als programmamanager ben ik gewend om binnen vooraf vastgestelde kaders te werken. Daar horen vragen bij als: met welk doel doen we dit en wanneer moeten we klaar zijn met vaccineren? Dat daar in dit programma niet altijd antwoord op is, past wellicht bij de bijzondere situatie die een pandemie met zich meebrengt, maar het verbaasde me ook. Tegelijkertijd speel je wel met gemeenschapsgeld; dat maakt het nodig om voortdurend met een kritische blik naar de efficiëntie van onze processen te kijken.

Annemiek: Ik miste ook een strakke lijn in het beleid vanuit GGD GHOR NL en het ministerie van VWS. We liepen soms achter de feiten aan. Daarnaast sluit ik me bij Marcel aan; in de praktijk toetsten we niet altijd op efficiëntie en effectiviteit.

Marcel: Toch kwamen we na het startsein van VWS of GGD GHOR NL, steeds vlot op gang. We hadden alles goed op orde en waren vaak sneller op stoom dan de opdracht van ons vroeg. Voorbeelden daarvan zijn de opschaling van de capaciteit van de teststraten afgelopen winter en het zetten van het boostervaccin bij mensen thuis. Onze vaccinatiebusjes reden eerder met dit doel naar niet mobiele thuiswonenden dan VWS van ons verwachtte. Dat het harde werken van alle collega’s niet altijd wordt gezien en erkend raakt me soms persoonlijk. Mensen zien de GGD als beleidsbepalende organisatie. We zijn echter ook een uitvoeringsorganisatie en doen ons best om aan het soms grillige overheidsbeleid te voldoen. Wanneer dat (meer dan) lukt, frustreert het als de samenleving toch negatief over je praat.

Waar zijn jullie trots op en wat had je achteraf gezien anders aangepakt?

Annemiek: Ik ben trots op het team dat we hebben neergezet. Het programma Corona Next Step is voor een groot deel met externen ingericht. We kozen met lef om dingen anders te doen dan gebruikelijk. Daarvoor is een open blik naar de buitenwereld nodig en moet je soms kritisch zijn op wat er landelijk gebeurt. Alleen op die manier kun je positieve invloed uitoefenen.

Marcel: GGD West-Brabant heeft het aangedurfd een team samen te stellen met mensen die open staan voor andermans expertise. Daarmee kun je stappen zetten. Samen geven we positieve feedback op het landelijke beleid.

Annemiek: Als programmamanagers zijn we sparringpartner van de Directeuren Publieke Gezondheid van de GGD. We doen niet zomaar wat, we hebben een stem. Wanneer je invloed wilt uitoefenen op de landelijke processen moet je pro-actief zijn naar buiten, in plaats van je alleen te richten op je eigen organisatie. We houden niet vast wat er is, maar kijken hoe het beter kan. Dat is voor mij een grote drijfveer.
Wanneer ik kritisch terugkijk op onze rol, kunnen we ons in de dagelijkse praktijk soms toch iets minder door operationele zaken laten leiden. Bijvoorbeeld door collega’s sneller mandaat te geven, zodat zij onder onze verantwoordelijkheid beslissingen kunnen nemen.

Marcel: Dat herken ik. We kunnen soms ook een strakkere lijn trekken bij personele onenigheid. Door de tijdelijke aard van activiteiten, namen we soms andere beslissingen dan we in een reguliere organisatie zouden doen. Op dat gebied wil ik in de toekomst sneller keuzes maken en doorvoeren. Toch ben ik ontzettend trots op de efficiëntie die we in het proces hebben aangebracht. Daar komt die o zo belangrijke ‘blik naar buiten’ weer om de hoek kijken. Zo werd XL-vaccinatielocatie Breepark in Breda, met behulp van de dagcoördinatoren, onze facilitair manager, HR én de externe werkgroep ‘Steepen the Curve’, de snelste, goedkoopste en meest efficiënte prikplek van het land. Onder andere voormalig coronaminister Hugo de Jonge en delegaties uit Suriname en de Antillen kwamen kijken en leerden hiervan.

Annemiek: Ja, het is mooi dat GGD West-Brabant innovatief is en daardoor op landelijk niveau vaak opvalt. Ook afgelopen voorjaar namen we onze processen weer onder de loep. Op dit moment combineren we testen en vaccineren op dezelfde locatie(s) en switchen onze medewerkers dagelijks tussen testen en vaccineren. Bron- en contactonderzoek daarentegen, focust zich nu op monitoring en advies en vormen samen met team Response (het belteam) en de administratie weer één team. We werken met een kernteam vanuit Breda en dankzij ons netwerk COVID-medewerkers, houden we contact met oud-collega’s die hebben aangegeven open te staan voor een terugkeer naar de GGD als de situatie daarom vraagt.

Hoe hebben jullie de ‘reis door twee jaar corona’ op persoonlijk vlak ervaren?

Annemiek: Ik heb in twee jaar geleerd wat je normaal in 10 jaar leert. Mijn ‘coronareis’ bracht me het inzicht dat ik (en ieder ander) verantwoordelijk ben voor mijn eigen keuzes. Bovendien weet ik nu nóg beter waar ik goed in ben. Wij kregen als programmamanagers vrijheid en vertrouwen, wanneer je dat uitstraalt naar je teamleden zie je mensen groeien in hun werk. Ik denk oprecht dat deze ervaring voor veel collega’s bijdraagt aan hun verdere carrière en dat voelt goed. Het klinkt misschien gek, maar ik denk dat ik nog weleens met weemoed terugkijk op deze tijd.

Marcel: Ook ik heb gezien dat mensen stappen zetten binnen het programmateam Corona Next Step. Het is een kweekvijver voor talent. Omdat corona iedereen in de samenleving raakt, bracht het mij en mijn gezin waardevolle gesprekken aan de keukentafel. Ik heb thuis nog nooit zoveel (en met plezier) over werk gepraat! Tegelijkertijd hebben we het toch maar geflikt: we leverden een kleine bijdrage in de oplossing van een grote pandemie.

Annemiek: Ja, we waren erbij! Alle GGD-collega’s droegen samen een belangrijk steentje bij aan de heropening van de maatschappij.